قطران سیگار به مخلوطی از مواد شیمیایی چسبناک و قهوه‌ای رنگ گفته می‌شود که هنگام سوختن تنباکو در سیگار تولید می‌شود. این ماده، حاوی بیش از ۴۰۰۰ ترکیب شیمیایی است که بسیاری از آنها سمی و سرطان‌زا هستند.این مواد در دود سیگار وجود دارند و بسیاری از آنها مضر و سمی هستند قطران، به همراه سایر مواد مضر موجود در دود سیگار، عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سیگار کشیدن از جمله سرطان ریه، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و مشکلات تنفسی است.بنابراین، مصرف سیگار و تماس با قطران سیگار برای سلامتی بسیار مضر است.
چگونگی تشکیل قطران در سیگار
تشکیل قطران در سیگار فرآیندی پیچیده است که در طی سوختن تنباکو و کاغذ سیگار رخ می‌دهد. این فرآیند شامل تجزیه حرارتی مواد آلی موجود در تنباکو و تولید مواد شیمیایی مختلف است. در ادامه به مراحل و جزئیات چگونگی تشکیل قطران در سیگار می‌پردازیم:
شروع احتراق
هنگام روشن کردن سیگار، دمای بالا باعث شروع احتراق تنباکو و کاغذ سیگار می‌شود. دمای احتراق می‌تواند به بیش از ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد در نقطه‌ای که سیگار در حال سوختن است برسد.
تجزیه حرارتی تنباکو
در دمای بالا، ترکیبات آلی موجود در تنباکو (مانند سلولز، نشاسته و قندها) تجزیه می‌شوند. این تجزیه منجر به تولید گازها و ذرات جامد می‌شود.
تولید گازها و ذرات جامد
تجزیه حرارتی ترکیبات آلی منجر به تولید گازهایی مانند مونوکسید کربن، دی‌اکسید کربن، و هیدروکربن‌های سبک می‌شود. همچنین، ذرات جامدی مانند قطران و خاکستر نیز تولید می‌شوند.
تجمع ذرات قطران
قطران به صورت ذرات ریز جامد در دود سیگار وجود دارد. این ذرات شامل ترکیبات پیچیده‌ای از هیدروکربن‌ها، فنول‌ها، آمین‌ها و سایر مواد شیمیایی هستند. این ذرات در جریان دود سیگار حرکت کرده و وارد ریه‌های فرد سیگاری می‌شوند.
تشکیل مواد سرطان زا
در حین سوختن، برخی از ترکیبات موجود در تنباکو به مواد شیمیایی سرطان‌زا مانند بنزو(a)پیرین، نیتروزامین‌ها و آمین‌های آروماتیک تبدیل می‌شوند. این مواد بخشی از قطران تشکیل‌دهنده دود سیگار هستند و نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به سرطان دارند.
تأثیر فیلتر سیگار
فیلتر سیگار می‌تواند بخشی از ذرات قطران را جذب کرده و میزان آنها را در دودی که استنشاق می‌شود، کاهش دهد. با این حال، فیلترها نمی‌توانند تمام مواد مضر را حذف کنند و حتی سیگارهای دارای فیلتر نیز می‌توانند حاوی مقدار قابل توجهی قطران و مواد سمی باشند.
ترکیبات موجود در قطران
قطران سیگار شامل هزاران ماده شیمیایی مختلف است که بسیاری از آنها سمی و مضر هستند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ترکیبات موجود در قطران سیگار پرداخته می‌شود:
- هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs)
بنزو(a)پیرین: یکی از معروف‌ترین و قوی‌ترین مواد سرطان‌زا که در قطران سیگار یافت می‌شود.
- نیتروزامین‌ها
نیتروزامین‌های خاص تنباکو (TSNAs): این ترکیبات به شدت سرطان‌زا هستند و در فرآیند خشک کردن و تخمیر تنباکو تشکیل می‌شوند.
- فنول‌ها
فنول: یک ماده شیمیایی سمی که می‌تواند باعث تحریک و آسیب به بافت‌ها شود.
کروزول: ترکیبی که می‌تواند به سیستم عصبی و تنفسی آسیب بزند.
- آمین‌های آروماتیک
آمین‌های آروماتیک: ترکیباتی که می‌توانند به DNA آسیب برسانند و باعث ایجاد سرطان شوند.
- فلزات سنگین
آرسنیک: یک فلز سنگین سمی که می‌تواند باعث سرطان و سایر بیماری‌های جدی شود.
کادمیوم: فلز سمی که می‌تواند به کلیه‌ها و سایر اندام‌ها آسیب برساند.
سرب: فلزی که می‌تواند باعث مشکلات عصبی و سایر مشکلات بهداشتی شود.
- گازها
مونوکسید کربن: گازی سمی که می‌تواند با هموگلوبین خون ترکیب شده و حمل اکسیژن را مختل کند.
فرمالدهید: یک ماده شیمیایی سرطان‌زا که می‌تواند باعث تحریک و آسیب به بافت‌ها شود.
آمونیاک: گازی که می‌تواند به سیستم تنفسی آسیب برساند و باعث تحریک شود.
- ترکیبات شیمیایی دیگر
اکرولئین: ترکیبی که می‌تواند باعث تحریک شدید چشم‌ها، بینی و سیستم تنفسی شود.
هیدروژن سیانید: یک ماده سمی که می‌تواند باعث خفگی و مرگ شود.
- مواد رادیواکتیو
پولونیوم-۲۱۰: یک ایزوتوپ رادیواکتیو که می‌تواند به بافت‌های بدن آسیب برساند و باعث سرطان شود.
- ترکیبات آلی فرار (VOCs)
بنزن: یک ماده شیمیایی سرطان‌زا که می‌تواند به مغز استخوان و سیستم ایمنی آسیب برساند.
تولوئن: ترکیبی که می‌تواند باعث مشکلات عصبی و سایر مشکلات بهداشتی شود.
- دیگر مواد شیمیایی مضر
استایرن: ماده‌ای که می‌تواند باعث تحریک و آسیب به بافت‌ها شود.
بنزوفنون: یک ماده شیمیایی که می‌تواند به سیستم هورمونی آسیب برساند.
این ترکیبات تنها بخشی از مواد شیمیایی موجود در قطران سیگار هستند. بسیاری از این مواد شیمیایی می‌توانند به سلامت انسان آسیب برسانند و باعث ایجاد بیماری‌های جدی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی، و بیماری‌های تنفسی شوند.
تاثیرات مخرب قطران بر سلامتی انسان
قطران، ماده‌ای خطرناک و مضر برای سلامتی است که می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف و حتی مرگ شود. ترک سیگار و کاهش مواجهه با دود سیگار، بهترین راه برای محافظت از خود در برابر خطرات قطران است.
اثرات قطران بر سلامتی انسان به شرح زیر است:
- سرطان: قطران، به دلیل وجود هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs) و سایر ترکیبات سرطان‌زا، خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله سرطان ریه، حنجره، مری، مثانه و پوست را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- بیماری‌های تنفسی: قطران، ریه‌ها را تحریک می‌کند و باعث التهاب، انسداد مجاری تنفسی و بیماری‌های مزمن ریوی مانند برونشیت و آمفیزم می‌شود.
- بیماری‌های قلبی: قطران، با افزایش سطح کلسترول LDL (بد) و کاهش HDL (خوب)، به سلامت قلب و عروق آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی: قطران، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- پیری زودرس: قطران، باعث ایجاد چین و چروک روی پوست، خشکی پوست و ریزش مو می‌شود.
- سایر اثرات: قطران، می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، سرفه، تنگی نفس و تحریک چشم‌ها شود.
علاوه بر این اثرات، قرار گرفتن در معرض قطران می‌تواند در دوران بارداری و شیردهی برای جنین و نوزاد خطرناک باشد.
حتما بخوانید : آیا کشیدن سیگار الکترونیکی (ویپ) برای ریه ها مضر است؟
آیا سیگارهای الکترونیکی حاوی قطران هستند؟
خیر، سیگارهای الکترونیکی به طور خاص حاوی قطران نیستند. قطران یکی از ترکیبات مضری است که در دود حاصل از سوختن تنباکو در سیگارهای سنتی یافت می‌شود. سیگارهای الکترونیکی، یا ویپ‌ها، به جای سوختن تنباکو از فرایند تبخیر مایع (که به آن ای-لیکویید یا مایع الکترونیکی گفته می‌شود) استفاده می‌کنند.
نتیجه گیری
اگرچه سیگارهای الکترونیکی حاوی قطران نیستند و به عنوان جایگزینی کم‌خطرتر برای سیگارهای سنتی معرفی شده‌اند، اما همچنان بی‌خطر نیستند و استفاده از آنها می‌تواند خطرات سلامتی جدی به همراه داشته باشد. بهترین راه برای حفظ سلامتی، خودداری از مصرف هر نوع محصول نیکوتین‌دار است.برای خرید پاد سیستم و خرید انواع ویپ که بی ضررتر از سیگارهای سنتی هستند با گرند ویپ تماس بگیرید
